Lẽ đạo về ba ngôi Đức Chúa Trời có thể được coi là một trong những lẽ đạo khó hiểu nhất đồng thời cũng khó trình bày, giải thích nhất trong niềm tin Cơ đốc. Thẳng thắn mà nói, con người với một khối óc nhỏ bé không thể hiểu hay hình dung nổi về lẽ đạo ba ngôi mà chỉ biết đặt niềm tin lên điều Chúa bày tỏ qua Kinh thánh, tương tự như bản chất “tự hữu hằng hữu” của Chúa, chúng ta không bao giờ có thể hiểu Chúa tự hữu bằng cách nào, Chúa tự hữu từ cái gì, chúng ta chỉ biết Lời Chúa bày tỏ như vậy thì là một Cơ Đốc Nhân, chúng ta tin quyết như vậy.
Chính vì lẽ đạo Ba Ngôi khó hiểu cho nên đây cũng là lẽ đạo bị tấn công nhiều nhất trong suốt nhiều thế kỷ lịch sử của Hội Thánh, có rất nhiều luận điệu xuyên tạc về lẽ đạo này và chính trong vòng những nhà giải kinh chính thống cũng có nhiều tranh cãi kéo dài và có những cách giải thích chưa hợp lẽ.
Dẫu vậy, là Cơ Đốc Nhân với trách nhiệm bày tỏ Chúa cho người khác, chúng ta cần phải hiểu về lẽ đạo mà mình tin trong giới hạn bày tỏ của Kinh Thánh để có thể giải thích cho những tân tín hữu mới tiếp cận Tin lành hoặc cho những người đang tìm hiểu về niềm tin, bài viết này sẽ chia sẻ cho bạn 1 cách giải thích tương đối trực quan và dễ hình dung, hy vọng có thể giúp ích cho bạn trước tiên là hiểu cho chính mình, sau đó cũng có thể dùng cách này để giải thích cho người khác khi cần thiết.
Trước tiên, ta cần nhìn lại những cách giải thích sai lầm về Ba Ngôi trong quá khứ và lý do vì sao chúng lại sai lầm:
Sai lầm 1: Ba Ngôi tương tự với 3 trạng thái của nước, đó là rắn, lỏng, khí. Đây là cách giải thích chưa hợp lý vì: nước chỉ tồn tại ở 1 trạng thái trong cùng 1 thời điểm, không có trường hợp vừa lỏng, vừa khí hoặc vừa khí, vừa rắn hoặc vừa rắn, vừa lỏng, vừa khí.
Nhưng Ba Ngôi Đức Chúa Trời có thể cùng hiện diện ở cùng một thời điểm, theo Kinh Thánh chúng ta có thể biết đó là: thời điểm sáng tạo vũ trụ (danh xưng “Chúng ta” được Chúa dùng nhiều lần), thời điểm Chúa Giê-xu chịu báp-tem, cả Ba Ngôi đều xuất hiện cùng lúc.
Sai lầm 2: Ba Ngôi được hiện hữu theo từng giai đoạn: Có trường phái cho rằng ở thời Cựu ước Đức Chúa Trời là Chúa Cha, ở Tân ước là Chúa Giê-xu, sau khi Chúa thăng thiên là Đức Thánh Linh. Điều này cũng sai lầm vì như phân tích trên ta có thể thấy Ba Ngôi có thể cùng hiện diện tại một thời điểm rõ ràng, không hề có sự thay đổi ngôi vị như vậy.
Đó là những sai lầm phổ biến nhất trong vòng cộng đồng Cơ đốc, bây giờ, trong giới hạn của từ ngữ, tôi sẽ cố gắng trình bày cho bạn về giáo lý Ba Ngôi, thế nào là “tuy 3 mà 1, tuy 1 mà 3”:
Đức Chúa Trời là MỘT trong BẢN CHẤT, là BA trong THÂN VỊ.
Nếu tôi nói Đức Chúa Trời “vừa là một trong bản chất, vừa là ba trong bản chất”, điều đó là mâu thuẫn. Hoặc ngược lại, “vừa là một trong thân vị vừa là ba trong thân vị”, điều đó cũng gây mâu thuẫn.
BẢN CHẤT (Nature) là gì? Đó là thứ cốt lõi định nghĩa cho một điều gì đó, một vật gì đó, nó trả lời cho câu hỏi WHAT? Vd: bản chất chúng ta là con người, là “con người” nghĩa là có cùng thân xác (làm từ bụi đất), linh hồn , tâm thần.
Chữ “God” hay “Đức Chúa Trời” là đang chỉ về bản chất, không chỉ về thân vị. Vậy bản chất “God” là bản chất gì, đó là: Thần linh (Spirit), Vô hạn (Infinity), Thánh khiết (Holiness), Công chính (Justice),…
Không có 3 bản chất Đức Chúa Trời khác nhau, Kinh Thánh cho biết chỉ có một Đức Chúa Trời độc nhất, ngoài ra không có một Đức Chúa Trời nào khác; Chúa Cha, Chúa Con, Chúa Thánh Linh đều có cùng 1 bản chất Đức Chúa Trời, (chỉ duy nhất có Chúa Giê-xu có 2 bản chất vừa là Đức Chúa Trời vừa là con người), không phải là như cách chúng ta tưởng tượng là 3 ngôi là 3 Đức Chúa Trời khác nhau, hoàn toàn không. Chỉ có MỘT ĐỨC CHÚA TRỜI DUY NHẤT.
THÂN VỊ (Person) là gì? Đó là thứ mà chúng ta dựa vào đó để xác định một đối tượng nào đó, một hữu thể nào đó, nó trả lời cho câu hỏi WHO?. Vd: mỗi một người tuy có cùng bản chất nhưng là các thân vị khác nhau vì mỗi một người đều khác nhau về lý trí, ý chí, cảm xúc, vai trò, trách nhiệm.
Tương tự như vậy, Cha, Con, Thánh Linh là 3 THÂN VỊ khác nhau, có vai trò, trách nhiệm khác nhau. Trong sự cứu chuộc, Chúa Cha có vai trò lên kế hoạch cứu rỗi, Chúa Con thực hiện kế hoạch cứu rỗi, Chúa Thánh Linh thực nghiệm sự cứu rỗi lên từng linh hồn người tin. Ba ngôi với 3 vai trò, trách nhiệm khác nhau.
Như vậy, tóm lại 3 ngôi vị Cha, Con và Linh đều cùng là 1 Đức Chúa Trời.